Fransa'nın Cezayir'de gerçekleştirdiği sömürge katliamları: Setif ve Guelma
İkinci Dünya Savaşı'nda Fransa saflarında savaşan Cezayirlilerin başlattığı gösterilerde binlerce Cezayirli, Fransız askerleri tarafından öldürüldü. Tarihe 8 Mayıs 1945 "Setif ve Guelma Katliamı" olarak geçen olaydan Cezayir'in bağımsızlığını kazandığı 1962 yılına kadar şiddet olayları sistematik şekilde devam etti.
1939 yılında başlayan II. Dünya Savaşı'nda Fransa kısa sürede Almanlar tarafından işgal edilirken, bağımsızlık vaadiyle Fransa saflarında savaştırılan sömürge altındaki Cezayirliler de Hitler’e karşı mücadele veren Fransa’nın yanında, Fransız bayrağı altında savaştı. Almanya'nın 8 Mayıs 1945'te teslim olmasıyla beraber savaşın kazananı müttefik devletler oldu.
Almanya savaştan çekildi. Savaşın bitişi Avrupa’da kutlanırken Fransız karşıtı duygu ve sömürge karşıtı hareketin cereyan ettiği Cezayir’in Setif şehrinde yaklaşık 4.000 Cezayirli sömürge hükümetine bağımsızlık ve daha fazla haklar için yeni taleplerde bulunmak üzere sokaklara çıktı. Çok sayıda grup, "İşgale son" ve "Eşitlik istiyoruz" yazılı pankartlarla eyleme destek oldu.
Ancak Fransız Sömürge yönetiminin bu gösteriye tepkisi sert oldu ve bu gösteriyi kanlı bir şekilde bastırdı. Müslüman İzciler'in 26 yaşındaki üyesi Buzid Saal, eline aldığı Cezayir bayrağını bırakmayı reddedince, General Duval'ın emriyle silahsız protestoculara ateş açıldı. Kalabalığın üzerine makineli tüfeklerle ateş açan Fransız ordu birlikleri, Buzid'i ve binlerce kişiyi öldürdü.
Saatler ilerledikçe gösteriler kırsal bölgelere ve diğer şehirlere, Guelma, Harrata ve Bona’ya yayıldı.
- Dönemin Fransa geçici hükümetinin başkanı General De Gaulle, kısa sürede linç operasyonlarına ve yargısız infazlara dönüşen olaylarda civar bölgelerden çiftçilerin ve köylülerin öldürülmesini emretti.
22 Mayıs'a kadar devam eden katliamın sonucunda Cezayir kaynaklarına göre 45 bin sivil Cezayirli katledildi.
- Binlerce ceset o kadar hızlı birikti ki onları gömmek imkânsızdı, bu yüzden genellikle kuyulara ve çevredeki vadilere atıldılar.
Katliamdan sonra Cezayir'de ne oldu?
Fransızların yaptığı katliam, sömürge karşıtı hareketi kışkırttı ve dokuz yıl sonra Cezayir, Kasım 1954'te Bağımsızlık Savaşı'na -1962'de bağımsızlık ilân edilene kadar 1,5 milyon Cezayirlinin hayatına mal olacak bir mücadele- başladı.
Bugün Avrupa’da Nazi Almanyası'na karşı galibiyeti temsil eden ve Zafer Günü olarak kutlanan 8 Mayıs, Cezayir'de 79 yıldır resmî bir yas günüdür.
Şubat 2005'te Fransa'nın Cezayir büyükelçisi Hubert Colin de Verdière katliam için resmî olarak özür diledi ve bunu "affedilemez bir trajedi" olarak nitelendirdi. Cezayir Devlet Başkanı Abdelaziz Buteflika, katliamı Cezayir Savaşı sırasında Fransız işgal güçleri tarafından işlenen bir "soykırım"ın başlangıcı olarak nitelendirdi fakat Fransa bu tanımı kınadı.